Żeby tak naprawdę wiedzieć,
czy się z kimś zgadzamy, czy nie,
trzeba go najpierw rozumieć!
Debata oksfordzka wywodzi się z tradycji brytyjskiej, to specyficzny rodzaj debaty, w którym dwie strony dyskutują nad postawioną tezą. Jest to swoisty pojedynek mówców, najważniejsza jest sztuka formułowania i prezentowania argumentów. Styl debat opiera się na stylu debat angielskiej Izby Lordów, gdzie ławy rządu i opozycji są umieszczone naprzeciwko siebie a mówcy widzą siebie nawzajem. Obecnie są popularne na całym świecie dzięki swojej widowiskowej formule.
Debata oksfordzka nie ma na celu wypracowania wspólnych wniosków lub przekonania uczestników do swoich racji. Głównym zadaniem jest przekonujące przedstawienie argumentów, zbijanie argumentów strony przeciwnej oraz rozwój umiejętności: etoryki, argumentacji, wystąpień publicznych, swobody wypowiedzi, kulturalnej dyskusji, odpowiedniego konstruowania wypowiedzi.
W ramach projektu Debata Oksfordzka dzieci z oddziału przedszkolnego oraz uczniowie klas I-VIII pod kierunkiem wychowawców uczyli się, jak dyskutować ze sobą na różne tematy z zachowaniem zasad kultury oraz poprawności językowej, używając rzeczowych i merytorycznych argumentów. Głównymi celami projektu było: kształcenie umiejętności argumentowania swojego stanowiska w wypowiedziach ustnych i pisemnych oraz podania przykładów, które je ilustrują, aktywizowanie do gromadzenia informacji na dany temat debaty, rozwijanie umiejętności kulturalnego argumentowania swojej tezy, poszerzenie horyzontów oraz wiedzy dzięki historycznej, społecznej oraz kulturowej tematyce debat, rozwijanie umiejętności kulturalnego i rzeczowego dyskutowania oraz kształcenie umiejętności pracy w grupie.
Uczniowie wszystkich klas przeprowadzili debaty według wytyczonych zasad: Mówcy podzieleni zostali na dwie strony: „za” dyskutowaną tezą (strona Propozycji) i „przeciw” niej (strona Opozycji), debata w każdej klasie toczyła się według jednozdaniowej tezy. Jedna strona miała nas przekonać do słuszności tak sformułowanej tezy, druga strona miała ją podważyć i obalić. W tym celu mówcy obu stron zabierali głos na przemian. Każdy z nich miał na to trzy minuty. Jako pierwszy wystąpił mówca broniący tezy, a debatę kończył mówca atakujący tezę. Ukoronowaniem debaty był moment głosowania. Publiczność decydowała wtedy, czyje argumenty okazały się bardziej przekonujące i czy tytułowa teza debaty została obroniona. Nad sprawnym przebiegiem debaty czuwał Marszałek, który jako jedyny miał prawo udzielać głosu, zapowiadał poszczególnych debatantów, miał też prawo odebrać głos każdemu mówcy. Sekretarz pełnił funkcję pomocnika Marszałka. W trakcie przemówień informował mówców o czasie , jaki pozostał im do końca wystąpienia.
Klasa 0 – „Owoce są lepsze niż słodycze”
Tematem debaty dzieci z oddziału przedszkolnego było: „Owoce są lepsze niż słodycze.” Przedszkolaki dzielnie broniły swoich tez, przywołując argumenty, że owoce dostarczają witamin, można z nich przygotować pyszne soki, a słodycze powodują psucie zębów oraz tycie.
Wśród przedszkolaków temat ten budził wiele emocji, gdyż dzieci mają świadomość, że owoce są zdrowsze, ale słodycze są smaczniejsze.
Klasy I- II-III : „Czytanie książek jest bardziej wartościowe niż granie w gry komputerowe.”
Wśród uczniów najmłodszych klas wybrano dwie drużyny, jedna była za czytaniem książek jako lepszym sposobem spędzania wolnego czasu- druga –broniła gier komputerowych. Obie drużyny dzieci były dobrze przygotowane, podawały wiele argumentów, a nawet wystąpiły odświętnie ubrane z okazji debaty. Poważnie się zaangażowały, co nas bardzo cieszy. Zwolennicy czytania, a nawet przeciwna drużyna zgodziła się z tym, że czytanie zapobiega uzależnieniu od telewizji i komputerów, ułatwia naukę, rozwija słownictwo, pomaga odnieść sukces w szkole. Debata uczy dzieci współpracy w grupie, logicznego myślenia, wnioskowania i uzasadniana argumentów.
Klasy IV-V- „W obecnych czasach nie da się żyć bez telefonu komórkowego.”
Temat debaty przeprowadzonej w klasach IV-V budził duże emocje, bowiem drużyna Propozycji twierdziła, że w dzisiejszych czasach nie da się żyć bez telefonu. Padały różne argumenty, mówcy podkreślali, że telefon komórkowy może uratować życie dzięki szybkiemu wezwaniu pomocy. Telefon sprawdził się w czasach pandemii pozwalając na kontakty z bliskimi, kolegami. Z kolei drużyna przeciwna przekonywała, że do życia potrzebne są powietrze, jedzenie i drugi człowiek oraz, że nie wszędzie mamy dostęp do Internetu. Nasz Ekspert Pani Dyrektor pochwaliła obydwie drużyny za przygotowanie oraz wysoką kulturę osobistą. Przychyliła się do zdania, że w dzisiejszych czasach można żyć bez telefonu i uznała zwycięstwo drużyny Opozycji.
Klasa VII- „Duża klasa jest lepsza od małej.”
W klasie VII dwie drużyny - Propozycji, która w debacie broniła tezy i Opozycji, która starała się tezę obalić - zmierzyły się w dyskusji nad postawioną tezą „Duża klasa jest lepsza od małej.” Zarówno obrońcy tezy jak i ich oponenci spisali się znakomicie, wykazali się bowiem wysokim poziomem kultury osobistej i przygotowaniem oraz zaprezentowaniem argumentów z jednoczesnym poszanowaniem przeciwników. Głównymi argumentami Propozycji był m.in. fakt, że w dużej klasie jest większa szansa na poznanie i nawiązanie przyjaźni oraz kwestia zmniejszonego podziału kosztów przy organizacji przedsięwzięć i wycieczek. Z kolei grupa Opozycji podkreśliła, że w mniejszej klasie nauczyciel może poświęcić więcej uwagi uczniom i spersonalizować nauczanie. Po długiej i merytorycznej dyskusji okazało się, że wygrała siła argumentów Propozycji – obrońców tezy „Duża klasa jest lepsza od małej.”
Klasa VIII- „Gry komputerowe szkodzą, a nie rozwijają.”
Uczniowie klasy VIII doskonale opanowali sposób prowadzenia uporządkowanego sporu w formie debaty oksfordzkiej.Trzyosobowe drużyny, reprezentujące swoje racje, mierzyły się w pojedynkach na słowa i argumenty, walcząc o główną nagrodę. Młodzi mówcy debatowali nad tezą: „Gry komputerowe szkodzą, a nie rozwijają.” W debacie udział wzięli: Marszałek, Sekretarz oraz Mówcy – uczniowie klas ósmej. Debata przeprowadzona została z uwzględnieniem wszystkich zasad debaty oksfordzkiej. To było ważne doświadczenie wśród szkolnej społeczności - uczniowie mieli możliwość trafnie dobrać argumenty “za” i “przeciw”. Strony składały się z 3 uczniów – którzy wcześniej, w klasie, metodą ” burzy mózgów” poszukiwali najbardziej trafnych argumentów. Następnie uczniowie zadawali sobie pytania, których było bardzo dużo. Były one przemyślane i pokazujące jak bardzo temat debaty poruszył młodzież. Uczniowie zauważyli, że gry komputerowe mają wiele zalet - to nowoczesne medium komunikacyjne umożliwiające nawiązywanie nowych znajomości, odnawianie starych itd. Z drugiej zaś strony stanowią okazję dla oszustów, mogą też powodować pogorszenie nastroju, a nawet zdrowia. Uczniowie przygotowali także prezentację multimedialną promującą debatę.
Brak umiejętności dobrego dyskutowania wydaje się być jedną z najpoważniejszych przeszkód w budowaniu dobra wspólnego. Dyskurs publiczny pozostawia pod tym względem wiele do życzenia, ale – skoro chcielibyśmy, żeby nasi wychowankowie potrafili się ze sobą dogadywać – to czy nie powinniśmy uczyć tej umiejętności w szkole?. Każdy z nas żyje i pracuje z innymi ludźmi. Oczywiście w zależności od tego, co w przyszłości nasi uczniowie będą robić, umiejętność dyskutowania będzie przydawała im się mniej, czy bardziej – ale warto zauważyć, że wprowadzenie choćby elementarnych podstaw nauki dyskutowania w szkole – jest dla każdego ucznia bardzo rozwijające.